czwartek, 29 marca 2018

Wielkanoc, Jezus i zając


Występowanie zająca (i jajka) w obrzędach Wielkiej Nocy Joseph Henderson w znakomitej książce "Człowiek i jego symbole" objaśnia następująco:
"Ukrzyżowanie Chrystusa w Wielki Piątek wydaje się na pierwszy rzut oka należeć do tego samego wzorca symboliki płodności, jaki można odnaleźć w rytuałach poświęconych innym „zbawcom” takim jak: Ozyrys, Tammuz (Dumuzi) i Orfeusz. Oni również mieli boskie lub półboskie narodziny, zostali zabici i odrodzili się. W rzeczywistości należeli do religii cyklicznych, w których śmierć i odrodzenie króla-boga było odwiecznie powracającym mitem.
Zmartwychwstanie Chrystusa w Wielkanocną Niedzielę jest jednak zdecydowanie mniej satysfakcjonujące z rytualnego punktu widzenia, ponieważ Chrystus wstąpił do nieba, aby zasiąść po prawicy Boga Ojca – Jego zmartwychwstanie wydarzyło się raz i na zawsze.

To właśnie ta finalistyczna koncepcja chrześcijańskiego zmartwychwstania (chrześcijańska idea Sądu Ostatecznego zawiera w sobie podobnie „zamknięty” motyw) odróżnia chrześcijaństwo od innych mitów króla-boga. Było to zdarzenie jednokrotne, a rytuał wyłącznie je upamiętnia. Lecz właśnie owo poczucie ostateczności jest prawdopodobnie powodem, dla którego wcześni chrześcijanie znajdujący się pod wpływem tradycji przedchrześcijańskich czuli, że chrześcijaństwo potrzebowało uzupełnienia elementami starszego rytuału płodności. Potrzebowali powtarzającej się obietnicy odrodzenia i to właśnie symbolizują wielkanocne jajko i zając."
(...)
w nieco innym kontekście kulturowym:

"Kolejną postacią jest Zając. Podobnie jak Trickster (którego zwierzęce przedstawienia są u niektórych Indian amerykańskich reprezentowane także przez Kojota) początkowo występuje w formie zwierzęcej. Nie osiągnął jeszcze dojrzałej ludzkiej postaci, tym niemniej pojawia się jako twórca ludzkich kultur oraz transformer. Winnebago wierzą, że ofiarowując im słynne rytuały uzdrowicielskie, stał się ich zbawcą oraz kulturowym bohaterem. Dr Radin twierdzi, iż mit ten był na tyle potężny, że w czasach, kiedy chrześcijaństwo zaczęło przenikać do ich plemienia, członkowie rytuału pejotlowego nie bardzo chcieli się rozstać z Zającem. Zmieszał się z postacią Chrystusa, a niektórzy z członków plemienia przekonywali, że nie potrzebują Chrystusa, bo przecież mają już Zająca."
"Orfeusz zarówno w postaci dobrego pasterza, jak i mediatora zwraca na siebie uwagę zrównoważeniem pomiędzy religią dionizyjską a chrześcijaństwem. Zarówno Dionizos, jak i Chrystus występują w podobnych rolach, aczkolwiek – jak już wspomniałem – odmiennie zorientowanych w czasie i przestrzeni: jeden reprezentuje cykliczną religię wywodzącą się ze świata chtonicznego, a drugi boską oraz eschatologiczną (lub ostateczną). Te serie zdarzeń inicjacyjnych, wywodzących się z kontekstu religijnej historii, są nieustannie powtarzane z praktycznie wszelkimi możliwymi indywidualnymi wariacjami w marzeniach sennych oraz fantazjach współczesnych ludzi."
z kolei moja koleżanka ze Szwajcarii – Ania Kohli dodaje:
Zajac byl towarzyszem, wzglednie alter ego poganskiej, saksonskiej bogini Eostre, Ostary. Ten ksiezycowy zajac byl synonimem wielu wschodnich i zachodnich bogin. O Eostre i przejeciu jej swieta pisal w VII wieku mnich Beda. Kroliki i zajace byly symbolem plodnosci i odnowienia, podobnie jak malowane na czerwono jajka. Zajac towarzyszyl rowniez Afrodycie. W Starym Testamencie krolik uosabia zlo. I podobnie byl prezentowany w sztuce sredniowiecznej. Czasami tylko biale kroliki pojawiaja sie na poszczegolnych obrazach, towarzyszac roznym swietym oraz Marii i Jezusowi. Moga byc interpretowane jako przedstawienie niewinnosci. Wierzono, ze zajace rozmnazaja sie przez partenogeneze, a to ze zyly pod ziemia, wiazano czesto z grobem Chrystusa. Tak ze, symbolika nie jest calkiem jednoznaczna. Biale sa o.k, szare, albo czarne sa zwiazane z rozwiazla seksualnoscia. Rowniez inne boginie germanskie i nordyckie mialy za towarzyszy zajace, Freja, Frigg, Holle.

Zajac odgrywa spora role w mitologii i folklorze celtyckim. Ma powiazania z Innym Swiatem, ktory mozna odwiedzic przez pewne jeziora, wzgorza, moczary, pieczary, cairns itd. Tylko tyle. O zajacu mozna by bylo godzinami.

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz